Chỉ cách Đồng Hới (Quảng Bình) 1 giờ chạy xe, dọc theo dòng sông Gianh hiền hòa thơ mộng, nằm trong chuỗi động Phong Nha (di sản thiên nhiên thế giới) – mộ Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Quần thể hơn 100 ngôi nhà gỗ cổ tại xã Quảng Hòa, Quảng Trạch (Quảng Bình) chúng ta sẽ thấy những nhà cổ tồn tại trên 250 năm.
Đó là những ngôi nhà cổ được thiết kế theo kiểu tiền khách hậu chủ, có 3 gian, 2 chái, dài 30 thước, rộng 18 thước. Nhà được làm bằng những loại gỗ quý có giá trị như: cột làm bằng gỗ gõ; kèo, rường, xà bằng gỗ nao và đòn tay được làm bằng gỗ lim. Những bộ phận khác cũng được làm bằng gỗ tốt nên không hề bị mối mọt, vẫn giữ nguyên những nét cổ kính xưa.
Nhiều vị trí trong nhà được chạm khắc hoa văn tinh xảo trong rất đẹp mắt. Trên các rui mèn, đòn tay được khắc chạm tinh xảo, từ đầu rồng, công phượng đến trúc, bông sen và nhiều họa tiết độc đáo khác. Tường nhà được xây bằng gạch trộn với vữa là sợi tơ hồng trộn thêm đất sét và mật mía, tường xây dày lên đến 0,5 mét.
Những ngôi nhà gỗ được xây dựng theo kiến trúc thời phong kiến
Hiện ở xã Quảng Hòa vẫn còn khoảng 100 nhà cổ. Nhiều ngôi nhà cổ có tuổi đời trên 200 năm, được làm chủ yếu là gỗ mít, chạm trổ hết sức tinh xảo, đẹp mắt. Đặc biệt, lợp ngói xếp và quay về hướng Đông Nam, có khả năng hút gió nên mùa hè rất mát, còn mùa đông tránh được lạnh. Ngôi nhà có những nét chạm trổ rồng phượng, hoa và các chữ Hán rất đẹp, được lợp bằng ngói xếp âm dương, cửa lá sách. Những hoa văn chạm khắc trong ngôi nhà vẫn còn lộ rõ những nét tinh hoa của người xưa.
Cột, kèo chạm trỗ hình rồng uốn lượn rất tinh vi
Theo ông Nguyễn Xuân Cúc (68 tuổi, ngụ thôn Cao Cựu) chủ ngôi nhà cổ ở xã Quảng Hòa, đến nay nhiều nhà cổ vẫn còn bảo lưu được nét độc đáo xa xưa để lại. Tuy nhiên, điều ông lo lắng là ngôi nhà không có ai trong coi khi tuổi già sức yếu. “Nhà chỉ có 3 đứa con gái, sợ chúng nó đi lấy chồng xa. Giờ tôi muốn bán ngôi nhà này cho người có tâm huyết để giữ gìn bảo tồn nhà cổ” ông Cúc chia sẻ.
Những ngôi nhà gỗ được xây dựng theo kiến trúc thời phong kiến
Bảng tự treo trước nhà cổ có “tuổi” gần 300 năm
Ảnh Bác Hồ và Đại tướng Võ Nguyên Giáp được một cụ ông thờ trong nhà cổ
Cửa được đóng theo cấu trúc hình xương cá
Đòn tay được chạm khắc với nhiều họa tiết đẹp mắt
Cột, kèo chạm trỗ hình rồng uốn lượn rất tinh vi
Những nhà cổ xem lẫn giữa những nhà cao tầng
